Hoe zijn plaatselijke geloofsgemeenschappen bezig met geloof en duurzaamheid? En lukt het hen om parochianen of gemeenteleden tot verandering aan te zetten?
Ik stak mijn licht op bij de oecumenische geloofsgemeenschap Het Brandpunt in Amersfoort waar ik zelf vaak kerk. Esther Roelofs en Hennie Sohl, enthousiaste leden van de werkgroep Het Brandpunt duurzaam op weg wilden mij over hun ervaringen vertellen: “met een relatief kleine inzet en een leuke club mensen kan veel bereikt worden, we krijgen er zelf ook energie van!”
Hoe het begon
De verschijning van de encycliek Laudato Sì in juni 2015 was voor een aantal Brandpunters de aanleiding om de vraag te stellen: hoe kunnen we het dringende thema van zorg voor de Schepping aan de orde stellen in onze eigen kerkgemeenschap? Deze Brandpunters zijn mensen die persoonlijke betrokkenheid voelen bij dit thema en/ of er in hun werk ervaring mee hebben opgedaan. Ze zijn beleidsmedewerker duurzaamheid bij de gemeentelijke overheid, theoloog, docent aardrijkskunde, of lid van de plaatselijke diaconie. Uitgaande van hun eigen talenten en ervaring besloten ze in te zetten op het werken aan de thema’s “energie” en “voedsel”. Aan het plaatselijke bestuur, de oecumenische wijkraad (OWR), legden ze begin 2016 hun ideeën voor en kregen direct mandaat om aan de slag te gaan.
Energie
De werkgroep presenteerde haar visie aan de geloofsgemeenschap, en voerde enkele gesprekken met de kosters -verantwoordelijk voor het dagelijks gebruik en beheer van het kerkgebouw- over het gebruik van fair tra-de-producten, afvalscheiding en energie. Hennie: “door deze gesprekken nam de bewustwording meteen toe. Een van de gevolgen was dat zij zelf meer letten op het zuinig afstellen van de apparatuur. De verwarming ging lager, er werd niet meer maximaal gestookt. Daardoor begon het energieverbruik meteen te dalen”. Sinds 2016 houdt Hennie wekelijks het energieverbruik bij en stuurt hen regelmatig een overzichtje. Zo houd je vinger aan de pols en kun je samen oplossingen zoeken als er afwijkingen zijn. Door een energiescan te laten maken van het kerkgebouw werd duidelijk waar de verbeterpunten lagen. Verbetering van de dakisolatie en de plaatsing van zonnepanelen zouden goede stappen zijn. Om dit voor elkaar te krijgen, was een intensief proces nodig om de OWR, het College van Kerkrentmeesters (CvK) én het parochiebestuur op één lijn te krijgen. Het CvK stelde bovendien als voorwaarde dat Het Brandpunt zelf een deel zou financieren. De werkgroep startte daarom een aandelen-actie onder de gemeenteleden. Zeventig aandeelhouders brachten samen eenmalig € 7.500 in, en uiteindelijk werden in het voorjaar van 2018 de dakisolatie aangepakt en 67 zonnepanelen geplaatst. Mede door de warme zomers van 2018 en 2019 is Het Brandpunt nu energieneutraal wat elektriciteit betreft. Per jaar wordt 2000 KWh terug geleverd aan het net en € 3.000 bespaard op de elektriciteitskosten. De kosten van de zonnepanelen zullen zo in zeven jaar tijd terugverdiend zijn. “Daarna verdienen we dus geld”, vertelt Hennie, “maar het leukste is de spin-off van het hele project. Voor de aandeelhouders organiseren we jaarlijks een aandeelhoudersvergadering waarin we rapporteren over de ontwikkelingen. Mensen stellen daar ook vragen over de verduurzaming van hun eigen huis en vragen ons tips en advies. Een tiental huishoudens heeft met onze hulp gewerkt aan de verduurzaming van hun eigen huis, en dat gaat nog steeds door”.
Voedsel
Na dit succesvolle energieproject richtte de werkgroep zich in 2019 meer op het thema voedsel. De werkgroep organiseerde vijf maaltijden met verschillende leeftijdsgroepen in de gemeenschap, van jongeren tot senioren. Tijdens de maaltijd spraken zij met hen over hun omgang met voedsel (zoals: wie doet thuis de boodschappen en waar, wie kookt, en waar let je op bij kopen en koken?), de relatie tussen geloofsovertuiging en voedsel, eetgewoonten, en rituelen rond de maaltijd. De werkgroep voerde dit gesprek ook onderling. “We hebben gemerkt dat het bespreken van deze vragen al maakt dat je erover gaat nadenken. We leren elkaar daardoor ook op een nieuwe manier kennen, want over dit soort zaken praat je normaal niet zo snel”. Voor de groep is dit maaltijdproject ook een soort onderzoek. De theoloog van de groep werkt nog aan het ordenen van de gespreksresultaten. Deze zullen worden terug gekoppeld aan de deelnemers. “We staan met dit thema nog aan het begin, we weten nog niet precies hoe we de relatie tussen voedsel, duurzaamheid en geloof vorm moeten geven. We willen onze gemeenteleden niet in een bepaalde richting dwingen, bijvoorbeeld “jullie moeten allemaal biologisch gaan eten”. Mensen moeten zelf keuzes maken. We merken dat er zorg is om de herkomst van voedsel, eerlijke prijzen, afval etc. maar mensen vinden het in de hectiek van alledag moeilijk om verduurzaming vorm te geven”. Een concreet resultaat is de interesse van de jongeren om in de Veertigdagentijd samen met het thema vasten aan de slag te gaan. Naast enkele themavieringen rond voedsel zal er deze zomer een special van het kerkblad aan gewijd worden. Er zijn ook plannen voor een avond rond de omgang met voedsel in verschillende geloofstradities. De aandacht van Esther gaat uit naar de tuin rondom de kerk: hoe kan die in de toekomst meer insecten trekken en productief gemaakt worden? Interessant is ook de samenwerking met de eigen Ghana-werkgroep die zich voor drie jaar verbonden heeft aan een Kerk in Actie-project rond de productie van karité no-ten in Noord-Ghana. “Vanuit onze werkgroep vinden wij de relatie met klimaatverandering en duurzame voedselproductie interessant. Wij zijn op zoek gegaan naar mensen die ons daar iets over kunnen vertellen. We vonden via internet het Ecologisch Platform Biologische Landbouw in Noord-Ghana dat al 30 jaar projecten rond duurzaamheid ondersteunt. We hebben hen uitgenodigd voor een gezamenlijke verdiepingsbijeenkomst en kijken of er mogelijkheden voor verbinding zijn tussen hen en de organisatie die wij steunen”.
Toekomst en terugblik
Energie en voedsel zullen de speerpunten van de werkgroep blijven, verwachten Hennie en Esther. De verduurzaming van het kerkgebouw blijft een aandachtspunt. Een volgend project is het stapsgewijs vervangen van de verlichting door ledlampen. En dan komt de landelijke energietransitie eraan; de vraag is hoe de kerk dat kan oppakken. Rond het thema voedsel begint de reis nog maar net. Een wens van de werkgroep is om te zijner tijd Fair Trade-kerk te worden, maar om dit keurmerk te verkrijgen moeten nog de nodige stappen gezet worden, zoals meer samenwerking met organisaties buiten de kerk. Met plezier en voldoening kijken ze terug op de afgelopen jaren en op wat ze met elkaar, door kennis en ervaring te bundelen, hebben bereikt. Er is een fikse energiebesparing doorgevoerd, en er is goed contact met en waardering van de OWR, pastores én gemeenteleden. Er is ruimte en aandacht om het onderwerp duurzaamheid naar voren te brengen, in vieringen en activiteiten. Mooi ook dat binnen twee jaar na de start Het Brandpunt officieel Groene Kerk kon worden. Maar het mooiste vinden Hennie en Esther “als mensen komen met de vraag “hoe kan ik verduurzaming zelf aanpakken?”. Dat is de goede vraag, dan is de eerste stap naar verandering gezet”.
De oecumenische geloofsgemeenschap Het Brandpunt bestaat sinds 1990 in Amersfoort-Noord. In deze gemeenschap trekken protestanten en katholieken met elkaar op in vieringen, activiteiten en omzien naar elkaar. Het kerkgebouw aan de Laan naar Emiclaer stamt uit 1994. Sinds september 2017 is Het Brandpunt een Groene Kerk.
Meer over Het Brandpunt duurzaam op weg: www.hetbrandpunt.net/duurzaam. Contact: duurzaam@hetbrandpunt.net.
Marianne van Tricht
Marianne van Tricht is pastoraal werker in de Parochies H. Suitbertus en Paus Johannes XXIII.
0 reacties