Er zijn inmiddels bijna 300 Groene Kerken in Nederland: christenen die zich druk maken om duurzaamheid en vanuit hun geloof een positieve bijdrage leveren aan de wereld en haar klimaat. Waarom zou je Groene Kerk worden, en hoe werkt het? En hoe pak je dit beleidsmatig aan? Daar gaat dit artikel dieper op in.
Duurzaamheid
Duurzaamheid staat hoog op de maatschappelijke agenda. Steeds meer mensen maken zich zorgen om klimaatverandering. Het thema is bijna dagelijks in het nieuws, om ons heen zien we overal de gevolgen. De Amazone die brandt, bosbranden in Australië, overstromingen in Indonesië. En tegelijk komen steeds meer mensen in actie; klimaatmarsen trekken duizenden mensen, vooral jonge mensen.
GroeneKerkenactie
GroeneKerkenactie is een actie van Kerk in Actie en TEAR om kerken te helpen om stappen te zetten in duurzaamheid. Het is een netwerk van en voor kerken, een platform om te laten zien hoe je als kerk vorm kunt geven aan duurzaamheid. Een Groene Kerk worden is niet moeilijk, er zijn twee voorwaarden: je moet laten zien dat je een paar duurzame stappen gezet hebt én dat je het voornemen hebt om elk jaar een volgende duurzame stap te zetten. Als ondersteuning is er de website www.groenekerken. nl waar kerken met elkaar in contact kunnen komen: je vindt er een landkaart met álle Groene Kerken en andere geloofsgemeenschappen uit het land en wat zij doen. In het voorjaar van 2020 zullen we 300 kerken tellen. Ook maken dertien moskeeën deel uit van het netwerk.
Waarom Groene Kerk?
Voor steeds meer gelovigen is duurzaamheid een belangrijk onderwerp. De aarde is ons door God gegeven, hoe zorgen wij dan goed voor die schepping? Wat houdt het rentmeesterschap in anno 2020? Kerken hebben veel in huis om een bijdrage te leveren aan het gesprek rond klimaat. Juist zij mogen hierin een voortrekkersrol spelen. Wij hebben immers in de Bijbel een opdracht gekregen om voor Gods schepping te zorgen! GroeneKerken is ervan overtuigd dat geloof en verduurzaming alles met elkaar te maken hebben. Geloven in God betekent dat we invulling willen geven aan de opdracht die de Bijbel ons geeft om goed en recht te doen. Aan onze naaste maar ook aan de schepping.
Toolkit
Een middel om kerken te ondersteunen om Groene Kerk te worden en te blijven is de toolkit. Deze uitgebreide toolkit is op de website www.groenekerken.nl te vinden: vele hoofdstukken aan informatie en praktische tips op zes gebieden: Geloof & Inspiratie, Schepping & Natuur, Beleid & Aanpak, Bewust Inkopen doen, Energie & Klimaat en Omgaan met Geld.
Hoe maak je duurzaamheid onderdeel van je beleidsplan? Hoe en waarom zou je als kerk je geld ‘groen’ beleggen? Waarom is het leuk om met de kinderen (en volwassenen) een insectenhotel te bouwen? Hoe kun je energie besparen of gezamenlijk groene energie inkopen? Wat heeft eerlijke kleding met GroeneKerk-zijn te maken? Op welke manier kun je in de kerkdiensten aandacht geven aan duurzaamheid? Op deze vragen en veel meer geeft de toolkit een handreiking. Ook kun je eerst een test doen: hoe groen is mijn kerk?
Wat de toolkit biedt voor je aanpak
Het thema Beleid en Aanpak gaat om te beginnen vooral over Aanpak en beschrijft het hele proces om te starten en alles wat er vervolgens kan gaan gebeuren op weg naar een duurzame geloofsgemeenschap in de toekomst. In allerlei ‘lagen’ van kerk-zijn. Het helpt mensen die met duurzaamheid aan de slag willen. Het gaat over wat voor type geloofsgemeenschap je bent, over de rol van het kerkbestuur, de financiën, etc. Het moment waarop je je aanmeldt als Groene Kerk. Hoe je keuzes maakt met de meeste duurzaamheidsimpact. En hoe je het succes kunt vieren.
De toolkit voor een geloofsgemeenschap in de flow
Samen met de thema’s die informatie bieden over duurzaamheid biedt de toolkit veel mogelijkheden om te verduurzamen, heel praktisch of meer op geloofsniveau. Idealiter kun je een Groene Kerk worden door te doen -zonder na te denken over beleid – als er elk jaar weer mensen opstaan die nieuwe initiatieven ontplooien waardoor de geloofsgemeenschap duurzamer wordt. Daar kun je als kerkelijk werker met een praktische instelling een grote rol in spelen! De toolkit fungeert dan naar de behoefte van het moment als inhoudelijke vraagbaak. Kies enkele praktische ideeën en koppel daar mensen aan. Cherry picking van de bovenste plank! Zolang dit goed gaat, heb je het thema Beleid en Aanpak niet echt nodig. Op deze manier verduurzamen noemen we in de toolkit: de ´Doe-route’. De ervaring leert dat er op den duur alsnog behoefte ontstaat om de activiteiten te structureren en in te bedden in beleid. Dan wordt het tijd om het hoofdstuk de ‘Denk-route’ er bij te nemen. Daarin lees je hoe je aldoende kunt zorgen dat er beleid komt dat de ingezette aanpak verder versterkt. Aan de hand van de voorbeelden en tips kun je bekijken wat voor soort beleid werkt voor jouw geloofsgemeenschap. Niet in elke geloofsgemeenschap zal vanzelf een flow ontstaan door mensen die spontaan aan de slag gaan en blijven. Behalve de ‘Doe-route’ benoemen we daarom ook de ‘Denk-route’ en de ‘Vier-route’. De toolkit helpt je om de vraag te beantwoorden langs welke route je het beste kunt starten, gezien de aard van je eigen geloofsgemeenschap.
Voor wie tegen ongemakkelijkheden aanhikt
Met Beleid en Aanpak mikken we onder andere op mensen die behoefte hebben aan doorzicht. Een grote hoeveelheid mogelijkheden kan immers blokkeren: waar te beginnen? Er ‘moet’ zoveel gebeuren! En eenmaal begonnen kun je de weg kwijtraken. Hoe verder? Iedereen wil van alles! Die voortdurende twijfel: is dit het nou? Kom je er dan wel? Het gaat te langzaam! Wie gepassioneerd is voor duurzaamheid ziet vaak desinteresse. Hoe krijgen we de meerderheid van de kerkleden zover dat ze hun privégedrag gaan veranderen? Ook weerstand in de organen: het mag niks kosten… we hebben het te druk … Hoe krijgen we medewerking van het College van Kerkrentmeesters? Waarom gooit de kerkenraad het roer niet om? Wat betekent de cruciale rol van de koster of de pastor? Al deze ongemakkelijkheden hebben een plaats gekregen in het thema Beleid en Aanpak. Grote kans dus dat je je eigen ‘uitdagingen’ herkent, en de concrete tips die we aanreiken kunt inzetten. Geen garantiebewijs natuurlijk, maar manieren van werken; in stappen, met vragen en onderwerpen, etc. Bovendien hebben we wat lukte bij andere Groene Kerken vertaald in vele praktische tips en voorbeelden.
Geloven
Wij geloven dat dit wel goed zal gaan. Dat als je begint, andere mensen aangestoken worden, mede door de maatschappelijke ontwikkelingen. Dat er op een gegeven moment een doorbraak komt. Zoiets kun je niet plannen. Als je maar begint, je lamp van geloof en blijheid brandende houdt. Heb – waar het de verdere loop der dingen betreft – vertrouwen. Wie weet ligt er een ‘wonderbare vermenigvuldiging’ in het verschiet. Ja, die ervaring van toen. Jezus ziet die paar vissen en broden niet over het hoofd maar waagt het ermee. Het weinige dat je in handen hebt, blijkt aan het eind van de dag op wonderlijke wijze toch ruim voldoende te zijn geweest. Dus: zie de kansen zodra ze zich voordoen. En pak ze dan ook op, zet ook werkelijk die een of twee stappen naar duurzaamheid. Hoe toevallig of onbeduidend ook. Staar je er niet op blind dat er veel meer nodig is. Probeer juist méér te zien dan ‘het gewone’! Hoe je de gezette stappen kunt gebruiken als een opstapje naar meer. Communiceer over de gezette stappen. Dat je er blij van wordt. Hoe dit kán lopen, wilden we laten zien. Doorzicht bieden. We hopen dat de ongemakkelijkheden al snuffelend in de toolkit plaatsmaken voor het inzicht: het enige wat je nú hoeft te doen is beginnen.
Dus gewoon beginnen!
Wie daarbij houvast zoekt, kán inderdaad de ‘Doe-route’ als een leidraad gebruiken. Als groene werkgroep, kerkenraad of kerkelijk werker kun je de tips, aandachtspunten-lijstjes en dergelijke systematisch raadplegen. Je kunt ze gebruiken in een brainstorm, er een ‘scan’ mee uitvoeren van de duurzaamheidskansen in je geloofsgemeenschap of als basis voor een artikeltje in de nieuwsbrief. Een paar gelijkgestemden zoeken. Inderdaad elk jaar een stap zetten. Communiceren. Vieren! Op een gegeven moment er beleid van maken. Elk jaar wat méér mensen om je heen die gaan nadenken over duurzamere keuzes. Je gooit een steentje in de vijver en elk jaar worden de kringen iets groter. Het groepje dat er absoluut geen zin in heeft zal op het laatst gewoon mee gaan doen; ongemerkt. De tijd is je vriend.
Of toch eerst beleid maken?
We komen natuurlijk ook gemeenten tegen die allereerst behoefte hebben aan breed overleg en een beleidskeuze, alvorens aan de slag te gaan. Prima natuurlijk. Die kunnen plezier hebben van hoofdstuk ‘De denkroute – bouwen aan een beleidsplan’ en dat zelfs als procesleidraad nemen. De toolkit onderscheidt drie vormen van een beleidsplan. Van tips voor een eenvoudig begin met de basisafspraken die je nú nodig hebt, tot een inhoudsopgave voor een compleet beleidsplan duurzaamheid.
Wat geloofsgemeenschappen kunnen bijdragen
In de inleiding schetsten we geloofsmotieven om Groene Kerk te worden. De manier waarop dat vorm krijgt verschilt en zal aan verandering onderhevig zijn. We belichten dat hier aan de hand van de vraag naar de toegevoegde waarde van geloofsgemeenschappen. Tien jaar geleden was het nog echt nodig om kerkmensen wakker te schudden. De laatste jaren draait het meer om perspectief tonen met informatie zoals over energiebesparing en zonnepanelen; en het belang van minder autorijden en dergelijke onderstrepen met de CO2- effecten. Inmiddels lopen de media over van dreigingen en informatie over beleid en praktische alternatieven. Wij als GroeneKerken-netwerk zijn daardoor ook in een nieuwe fase beland. Dat kerken zelf verduurzamen en nadenken over hoe de gebouwen van het gas af kunnen, is inmiddels gewoon logisch. Met het toenemende appèl in de samenleving op burgers om te verduurzamen, komen kerkleden zelf met vragen: men wil direct bruikbare informatie, maar zoekt ook het gesprek over dilemma’s. Er is behoefte aan positiviteit. Denk aan samen eten van een duurzame maaltijd, en genieten van Gods gaven in de schepping met focus op wat nog ongeschonden is.
Je antenne voor wat komen gaat
Hier zou je gerust kunnen stoppen met lezen. Aan de slag! Maar de ontwikkelingen staan niet stil. Kerken wordt al gevraagd mee te doen met duurzame weken, de noodklok te luiden voor het klimaat, en mee te denken met het gemeentebestuur over draagvlak onder de burgers voor plaatselijk klimaatbeleid. Wie zijn oren spitst kan horen hoe de maatschappelijke wrijving over de verdeling van de lasten van klimaatbeleid op de kerkdeur klopt. Kerken zouden kunnen bepleiten dat ook burgers met een kleine portemonnee volop mee moeten kunnen verduurzamen.
Groene Theologie werpt een nieuw, kritischer licht op ons beeld van mens en natuur. Jongeren zien nu dat hún toekomst gevaar loopt. Steeds vaker lees je van mensen die daarvan in de knoop raken. Hoe kunnen we hen pastorale bijstand verlenen? En als de jongeren opstaan, kunnen we dan naast hen gaan staan?
Inderdaad: aan de slag!
Kijk op www.groenekerken.nl/toolkit en bekijk hoe uw kerk een Groene Kerk kan worden! Of doe eerst de test: ‘hoe groen is mijn kerk?!’
0 reacties