Opzet en aanpak
Uitgangspunt voor Bert Bakker is dat er wat te kiezen valt als het gaat om de aanpak van veranderingen. Zijn leermeester Jan Hendriks hield hem dat al voor en zonder enige twijfel kiest Bert Bakker voor de gezamenlijke trektocht en niet voor de georganiseerde reis. In de waarderende gemeenteopbouw wordt deze benadering ook als uitgangspunt gekozen: de gemeenteleden dienen betrokken te worden bij het schrijven van hun eigen toekomst. Bert Bakker is wars van plannen vanuit de kerkenraad, die aanleiding zijn om de gemeente te informeren en te motiveren. Dat organiseert juist de weerstand. Maar hoe dan wel?
In zijn boek ‘Samenspel’ word je van harte uitgenodigd om aan te schuiven aan het gesprek dat Bert Bakker heeft met het moderamen van gemeente X. De gemeente bevindt zich in een herkenbare situatie van krimp en veranderingen staan op stapel. De veranderaanpak zoals die door gemeente is gekozen, is er één die veel gemeenten hanteren: het komen met een in hun ogen goede oplossing. Het stuit op fel verzet. Ze vragen Bert Bakker als gemeentebegeleider hen uit deze impasse te helpen. Stap voor stap neemt Bert Bakker ons mee in het veranderproces, waarbij de kerkenraad ook zijn eigen rol kritisch beziet. De ‘opnameknop’ staat aan en zo krijgen we een kijkje in de keuken van de gemeentebegeleider.
Veranderaanpak
De route die Bert Bakker in de begeleiding volgt is helder te volgen in de opzet van het boek: Verandering die vast loopt (deel 1), vraagt om aandachtig kijken (deel 2) en leidt tot bewustwording, anders reizen (deel 3) en implementatie Samen op trektocht (deel 4). Het gesprek, dat het hele boek door gevoerd wordt, wordt afgewisseld met 10 stukjes theorie waarmee Bert Bakker verdieping aanbrengt in de gesprekken. Deze pagina’s zijn goed te vinden, doordat ze blauw gekleurd zijn. In de begeleiding van gemeente X, werkt Bert Bakker met een casus over het schrijven van een beleidsplan met de gemeente in plaats van voor de gemeente. In de bijlage wordt dit proces nog eens samengevat in de gezamenlijke trektocht van vijf maanden. Veel van de theorie en het instrumentarium dat Bert Bakker gebruikt, is niet onbekend voor opbouwwerkers/gemeentebegeleiders. De waarde van het boek is dat het nu bij elkaar gezet is en betrokken wordt op dilemma’s in de praktijksituatie.
De instrumenten zijn specifiek gekozen op veranderbereidheid en sluiten aan op de verandertaal die de motivatie tot veranderen peilt. In deze tijd waar krimp en kramp, vermoeidheid en onaantrekkelijke perspectieven hoogtij viert, is dit boek een verademing. Wat mij betreft is het boek niet alleen geschikt om uit de problemen te komen, maar ook proactief te gebruiken om de eigen gemeente te bezien vanuit hoopgevende perspectieven. Een goed voorbeeld daarvan is het woord ‘vrijwilligerneutraal’: “als we vrijwilligers nodig hebben voor de uitvoering van nieuwe taken, moeten we misschien van oude taken afscheid nemen, hoe lastig dat ook zal zijn” (p. 63)
Waarde van een gemeentebegeleider
Kerkenraden en parochiebesturen (Mgr. Dr. Gerard de Korte beveelt het boek van harte aan) kunnen uit dit rijke en relevante boek inzichten opdoen.
Gevaar is dat het boek als een methode wordt gezien. Volg dit recept, dan is ook jullie probleem opgelost. Juist dit boek laat ook goed zien dat anders kijken op diverse lagen gebeurt. Hier ‘betaalt’ de meerwaarde van een extern gemeentebegeleider zich uit, puttend uit zijn rugzak met bagage: goed luisteren, aansluiten, spiegelen, faciliteren, reflecteren op zichzelf stimuleren… De gemeente blijft eigenaar van het eigen veranderproces.
Bert Bakker, Samenspel; Kansrijk veranderen in de kerk; Ekklesia; november 2020; ISBN 978 90 75569 889; 220 pagina’s
Lydia Roosendaal
Lydia Roosendaal is (waarderend) opbouwwerker en gemeentebegeleider bij Lydia Roosendaal Kerkadvies en Gemeentebegeleiding. Tevens is zij redactielid van het WKO-bulletin.
0 reacties